Gezondheid boven alles

'Ik schaam mij diep tegenover mijn medeburgers voor de nutteloze uitgaven die tot nu toe aan mij zijn besteed'. Dat hakt er in. Ik lees de reactie op een artikel over de bezuinigingen op de gezondheidszorg op de BES-eilanden met ingehouden adem. Ad van der Lugt. Ik herken zijn naam van eerdere reacties op de nieuwssite www.bonaire.nu. Wat een verhaal. Van der Lugt vertelt onderkoeld hoe hij al een maand in Medellín, Colombia, zit te wachten op behandeling van een tumor in de buurt van zijn keel.  Twee KNO-artsen zagen wel dat het meer was dan een gewone verkoudheid maar wisten niet goed wat te doen. De derde KNO-arts gaat hem behandelen, eindelijk. Facilitair is alles wel goed geregeld, luxe hotel met ontbijt, een chauffeur die je kunt bellen als je naar de dokter moet en 25 dollar zakgeld per dag. Maar wat heb je daar als het om je gezondheid gaat. 'Was ik, zoals mijn KNO-arts op Bonaire verzocht, naar Nederland gestuurd, dan was ik waarschijnlijk allang weer genezen op mijn eiland terug geweest'. Ad schreef dit bericht op 7 januari 2013, zeven weken later vertelt zijn dochter op de site dat haar vader is overleden. 

Vanaf 2011 hebben Bonaire, Sint Eustatius en Saba een compleet nieuw systeem van gezondheidszorg. Het is een opzet waar Haagse topambtenaren hun stempel op hebben gedrukt, de inbreng van lokale expertise was gering. Het Zorgverzekeringskantoor op Bonaire is een soort filiaal van het ministerie van Volksgezondheid in Den Haag. Er zijn veel verbeteringen, vooral op materieel gebied met gloednieuwe medische apparatuur. Zo kwam er deze week een CT-scan, maar er gaan ook dingen mis. Wat ik me steeds vaker afvraag is wie zich daar eigenlijk druk om maakt. Het Zorgverzekeringskantoor kan toch niet als een slager zijn eigen vlees keuren. Is daar geen rol voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg die voor de BES-eilanden op Sint Maarten zit?  

Sinds enige tijd trekt op Curaçao de Inspectie voor de Gezondheidszorg tot buiten het eiland op een positieve manier de aandacht. Vooral door het voortvarende tijdelijke hoofd Jan Huurman. Zo overleed bij een maagverkleiningsoperatie een jonge patiënt, die zaak werd niet bij de Inspectie gemeld. Die stelde op eigen initiatief een onderzoek in en tot nader order worden in de drie Curaçaose ziekenhuizen geen maagverkleiningsoperaties uitgevoerd. De werkwijze van Huurman is niet gericht om schuldigen aan te wijzen maar om het gezondheidszorg systeem te verbeteren, te leren van fouten. De open en communicatieve manier waarop hij te werk gaat werkt bewondering; op Curaçao willen ze meer 'Jan Huurmannen' en ook op Bonaire valt zijn naam regelmatig. 

In Nederland is de mishandeling van een scheidsrechter groot nieuws. Niet op Bonaire. Op 13 oktober 2012 veranderde het leven van veertiger Cedric Soleana, in zijn vrije tijd scheidsrechter bij softbalwedstrijden, voorgoed. Een speler van het verliezende team, een vechtsporter, gaf hem na afloop een klap tegen zijn hoofd. Soleana raakte even bewusteloos en moest naar het ziekenhuis. Wat sindsdien met hem is gebeurd is een verhaal op zich. Hartverscheurend. Een aaneenschakeling van naar het zich laat aanzien medische beoordelingsfouten en bureaucratie bij het Zorgverzekeringskantoor op Bonaire. Zeulen met een patiënt tussen Bonaire en Colombia. Soleana heeft nu drie platen en zes schroeven in zijn rug en moet weer leren praten en lopen. Een paar dagen geleden schreef hij op Facebook dat er opnieuw complicaties zijn, de wanhoop is tussen de regels door te lezen. De reacties op zijn bericht spreken voor zich: 'er moet een onafhankelijk onderzoek komen' en 'we hebben iemand als Jan Huurman nodig'.  

De verbijsterende lotgevallen van Cedric Soleana worden in de Papiamentstalige media al een half jaar gevolgd. Praten kon hij lange tijd niet, tot in de details schreef hij alles op. Kafka op Bonaire. Iedereen op Bonaire kent de goedlachse en gelovige Cedric. Tot de mishandeling was hij, samen met zijn tweelingbroer Eric, het boegbeeld van de actiegroep Bezorgde Bonairianen. Bij het bezoek van koningin Beatrix in oktober 2011 mocht hij haar zelfs een petitie overhandigen. Zorgen over het dure leven, problemen in de gezondheidszorg en de roep om een referendum. Ook in de Nederlandse journaals te zien.  

Een van de vragen die Soleana zich openlijk stelt is waarom hij zo wordt behandeld. Is dit vanwege zijn kritische houding? En het verontrustende is dat hij bepaald niet de enige is die er zo over denkt. Verbazend is in ieder geval de stoïcijnse houding van het ziekenhuis Mariadal en het Zorgverzekeringskantoor. Al maanden geen enkele animo om hun kant van het verhaal te vertellen. Onverschillig. Ik krijg er soms een onbehaaglijk gevoel van: Cedric Soleana is niet de eerste de beste; om die reden mag hij niet beter maar zeker ook niet slechter worden behandeld. Wat gebeurt hier? Waarom neemt niemand het initiatief voor een onafhankelijk onderzoek? 

Eind dit jaar krijgt Bonaire opnieuw koninklijk bezoek. Koning Willem-Alexander en koningin

Máxima. De nieuwe koning heeft een belofte in te lossen. In 2011 was er een opmerkelijk moment. Nadat zijn moeder de petitie in ontvangst had genomen en een kort gesprekje met Soleana voerde, deed prins Willem-Alexander een stapje naar voren. Nam het woord over. 'Ik hoop bij mijn volgende bezoek met u persoonlijk de verbeteringen te kunnen bespreken'.

 

  

http://www.vandorp.net/titel.asp?id=202

 

Zelfbeschikking

'Wie waren de drie tegenstemmers?' Dat was de belangrijkste vraag die de bevolking op de Falkland eilanden bezighield toen de uitslag van het zelfbeschikkingsreferendum van 11 maart bekend werd. De eilanders kozen er massaal voor om overzees gebied van Groot-Brittannië te blijven. Van de 1.517 uitgebrachte stemmen waren er slechts drie tegen.  Argentinië, dat de betwiste eilanden Malvinas noemt, heeft gezegd de uitslag niet te respecteren. President Christina Kirchner noemde het referendum illegaal; volgens haar is de bevolking op de Malvinas, sinds de oorlog om de eilanden dertig jaar geleden, door de Britten 'ingeplant'. Geen wonder dat ze Brits willen blijven. Ook Nederland deed een duit in het zakje. Opmerkelijk was het persbericht dat het ministerie van Buitenlandse Zaken de wereld instuurde: 'de Nederlandse regering moedigt Groot-Brittannië en Argentinië aan de dialoog aan te gaan om tot een vreedzame oplossing van deze kwestie te komen, waarbij het nuttig kan zijn rekening te houden met standpunt van de inwoners van de eilandengroep'.

Wat een heerlijk parmantig persbericht weer! Het opgeheven Haagse vingertje naar twee grootmachten. Nederland als gidsland in de wereld. Zouden de regeringen van andere West-Europese landen dat ook doen? Of juist niet, bijvoorbeeld omdat ze zelf te maken hebben met overzeese gebieden en beseffen dat postkoloniale gevoeligheden altijd op de loer liggen. Het Haagse persbericht zette me wel aan het denken. Zouden ze bij Buitenlandse Zaken weten dat op Bonaire en Statia handtekeningen worden verzameld voor een zelfbeschikkingsreferendum? En dat in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied meerdere landen de integratie van de BES-eilanden binnen Nederland en de moeizame vernederlandsing met een kritisch en waakzaam oog volgen. In Nederland wil niemand de boodschap horen, de politiek houdt zich West-Indisch doof.  Maar feit is dat, hoe je het ook wendt of keert, de integratie van Bonaire, Statia en Saba onreglementair is verlopen, de eilanden zijn Nederland 'ingerommeld'. Sommige mensen spreken om die reden liever van annexatie of inlijving in plaats van het verhullende integratie.   

De Verenigde Naties hebben duidelijke regels wanneer het gaat om dekolonisatie. Een daarvan is dat de keuze voor zelfbeschikking is voorbehouden aan de bevolking en niet aan politici. Juist niet aan politici; die zitten er maar een korte periode en hebben zo hun eigen belangen. Zelfbeschikking is een keuze die ook toekomstige generaties raakt, daar beslist een volk over, niet een paar enkelingen. De VN geeft bij zelfbeschikking drie mogelijkheden: onafhankelijkheid, integratie binnen het voormalig moederland en vrije associatie met een onafhankelijk land (dat kan het voormalig moederland maar mag ook een ander land zijn). En niet onbelangrijk: bij integratie moeten burgers dezelfde economische en sociale rechten en plichten krijgen als burgers in het voormalige moederland.

 

De keuze voor integratie is alleen aan de bevolking van Statia voorgelegd. Slechts 2,2 % koos in 2005 voor die mogelijkheid, de overgrote meerderheid (76,6%) voor behoud van de Nederlandse Antillen. Op Bonaire werd bij het referendum in 2004 uitdrukkelijk gesteld dat 'directe banden met Nederland' geen integratie betekende. Dat werd het in de onderhandelingen dus wel, maar zonder de gelijkstelling waar het internationale recht over spreekt. Die gelijkstelling hoeft wat mij betreft ook niet meteen, dat perspectief kan ook als stip op de horizon worden bepaald. Maar Nederland piekert er zelfs niet over burgers van de BES-eilanden dezelfde sociale en economische rechten en plichten te geven. Sterker nog, die ongelijkheid is in 2010 wettelijk in het Statuut, de Grondwet van het Koninkrijk, vastgelegd.

Opmerkelijk is dat op dit moment niet alleen op Bonaire en Statia handtekeningen worden verzameld voor een referendum. Ook in Nederland zelf. Het Burgerforum EU verzamelt handtekeningen voor een referendum voordat meer bevoegdheden aan de EU worden overgedragen. Ook in andere Europese landen klinkt de roep om een volksraadpleging als antwoord op het groeiende onbehagen steeds minder te zeggen hebben over eigen aangelegenheden. Ook hier het dilemma dat gekozen en benoemde politici belangrijke besluiten nemen die de toekomst van hun land raken terwijl burgers moeten toe kijken. Laatst maakte ik een rijtje van al die Haagse politici die een beslissende rol hebben gespeeld in het staatkundig proces van de Antillen en de BES-eilanden in het bijzonder. Bijna allemaal weg uit Den Haag, terecht gekomen op interessante en nieuwe functies. Ver weg van de Antillen, hooguit is deze episode nog een aardig gespreksonderwerp bij het diner.

Het geeft te denken dat ruim vier jaar nadat Henk Kamp als BES-commissaris begon en ondanks de 170 miljoen euro die Haagse ministeries dit jaar in de drie eilanden steken, Nederland er - ondanks alle goede bedoelingen - nog steeds niet in geslaagd de hearts and minds van de bevolking te winnen. Misschien tijd voor reflectie? De Eerste Kamer heeft deze week in ieder geval een belangwekkend signaal afgegeven: de Kamer heeft minister Plasterk laten weten dat de behandeling van de grondwetswijziging die de staatkundige positie van de BES-eilanden vastlegt, pas na de evaluatie in 2015 zal plaatsvinden. De Eerste Kamer wil eerst de evaluatie van 'vijf jaar bij Nederland horen' afwachten en dan pas de staatkundige structuur in de grondwet verankeren. Een wijs besluit!

 

De bevolking op de BES-eilanden kan nog steeds haar zelfbeschikkingsrecht uitoefenen, voor Bonaire is dat zelfs in april 2010 nog expliciet vastgelegd in een overeenkomst tussen de Nederlandse regering en het bestuur van Bonaire. In mijn ogen biedt de evaluatie een uitgelezen moment om de bevolking op de drie eilanden in een referendum te laten kiezen voor hun staatkundige status. Voordeel van de ervaringen die tot dusver zijn opgedaan is dat beter dan ooit tevoren inhoudelijk en financieel inzichtelijk is te maken wat de gevolgen zijn van integratie, onafhankelijkheid en vrije associatie. Geen dreigementen en beïnvloeding maar kiezen in vrijheid door de bevolking. Als dat lukt, mag Buitenlandse Zaken daar tegen die tijd wel een lovend persbericht over maken.

 

 

 

 

http://www.vandorp.net/titel.asp?id=202

Karaktermoord

Een zaal vol met lokale pers, ook enkele journalisten vanuit Curaçao. Na een drukke week island hoppen sloot Ronald Plasterk zijn eerste werkbezoek eind januari als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties af op Bonaire. Achter de tafel Plasterk en Lydia Emerencia, de gezaghebber van Bonaire. Radiojournalist Aimed Ayubi stelde de meest prikkelende vraag: of Plasterk er van de op de hoogte is dat er een breuk is in het Bestuurscollege met aan de ene kant de gezaghebber en aan de andere kant de gedeputeerden. En dat op dit moment twee strafrechtelijke onderzoeken plaatsvinden waarbij gedeputeerden verdachten zijn. Een spannend moment. Even een ongemakkelijk verzitten van de minister en de gezaghebber. Plasterk beaamde dat hij inderdaad van de problemen in het bestuurscollege op de hoogte is, maar dat het oplossen daarvan toch echt op het bordje van Bonaire zelf ligt. En ja, van de strafrechtelijke onderzoeken wist hij ook, maar daar kon hij in zijn functie niets over zeggen. Scheiding der machten.

 

Een jaar geleden trad ze aan, dr. Lydia Emerencia. Eind vijftig, een pittige dame, Arubaanse met veel familie op Bonaire. Hiervoor was ze onder andere rector-magnificus bij de universiteit van Aruba. Ze volgde Glenn Thodé op, ook een wetenschapper. Bevlogen en vol idealen begon Thodé eind 2008 aan zijn zesjarige termijn als 'burgemeester' van Bonaire. Na drie jaar hield hij het voor gezien. Gedesillusioneerd, hij laakte het totale gebrek aan samenwerking op het eiland. Thodé  keerde terug naar de Universiteit van Aruba waar hij rector-magnificus werd. 

Emerencia is de eerste vrouwelijke gezaghebber op Bonaire, ze werd benoemd in die functie na een uitgebreide sollicitatieprocedure onder leiding van het hoogste Nederlandse gezag op Bonaire: Rijksvertegenwoordiger Wilbert Stolte. Ze kwam in een onwaarschijnlijk wespennest terecht, ik betwijfel of het Bestuurscollege - bestaande uit de UPB van Ramoncito Booi en de overgelopen Rafael Santana - ook maar één seconde van plan is geweest haar een faire kans te geven. Eigenlijk ging het al meteen mis. Daags na haar beëdiging verscheen er een artikel van een UPB-prominent in de lokale media met een analyse van de maidenspeech van Emerencia. Strekking: deze gezaghebber zal niet lang blijven. Fijne introductie!

Binnen twee maanden meldde de leiding en gedeputeerden van de UPB al dat ze niet tevreden waren met het functioneren van de gezaghebber. Als dit zo doorging zouden de raadsleden van UPB en Santana een motie van wantrouwen tegen haar indienen. Het is opmerkelijk wat ze volgens hen fout doet. Emerencia probeert als gezaghebber onafhankelijk te functioneren, boven de partijen te staan. Ze gaat niet akkoord met schimmige deals, streeft naar transparantie in het bestuur. Ze kreeg het meteen aan de stok met raadslid Santana. Die was betrokken bij een bouwproject, waarbij al werd begonnen met het bouwen van huizen voordat de Brandweer, die grote bezwaren had, een vergunning had afgegeven. Hoe waagde de gezaghebber hier tegen op te treden?  

De verhoudingen zijn helemaal verslechterd toen de gezaghebber aangifte deed wegens mogelijke valsheid in geschrifte. Een broer van een gedeputeerde bleek tegen de adviezen in ineens over een taxivergunning te beschikken en het heeft er alle schijn van dat de handtekening van de gezaghebber is vervalst. Emerencia overlegde met hoofdofficier Van Delft die haar het advies gaf aangifte te doen. De betreffende gedeputeerde is inmiddels uitgebreid door de recherche verhoord.

De verziekte verhoudingen in het Bestuurscollege worden op Bonaire al maanden op de voet gevolgd. In de populaire inbelprogramma's op de Papiamentstalige radio blijkt keer op keer dat de moedige Emerencia in haar strijd tegen corruptie op de steun kan rekenen van een groot deel van de bevolking. Wie haar niet steunt is Rijksvertegenwoordiger Stolte. Die steunt zijn politieke vrienden van de UPB, de zusterpartij van het CDA.

Op 1 maart was Emerencia een jaar in functie. Veel mensen dachten dat ze het eerste jaar niet zou volmaken. Raadslid Santana schreef een paar weken geleden nog een ingezonden brief in de Nederlandstalige kranten waarom hij vindt dat de gezaghebber weg moet. Vijf van de negen eilandsraadsleden liggen al maanden op de loer om op bij de juiste aanleiding een motie van wantrouwen tegen haar in te dienen. Sterker nog, naar verluidt staat al iemand klaar in de coulissen om het stokje over te nemen.

Ik weet niet of Lydia Emerencia het gaat redden, ik hoop het wel. Het lijkt me in ieder geval slopend om in een omgeving te werken waarin je naaste collega's al vanaf de eerste dag klaar staan om een mes in je rug te steken. Lonely at the top. Bonaire is langzamerhand het decor voor een heuse politieke thriller geworden. Met een zorgvuldige geregisseerde karaktermoord, een kroniek van een aangekondigde dood. Schandalig. Alsof dat nog niet genoeg is, zijn inmiddels vier UPB-politici verdachten in verschillende strafrechtelijke onderzoeken. Het Zambezi-dossier komt dit voorjaar voor de rechter.

Het is nu bijna twee maanden geleden dat Plasterk stelde dat Bonaire de bestuurscrisis zelf moet oplossen. Kijkend naar de bizarre situatie op Bonaire is op die afzijdigheid wel wat af te dingen. Lydia Emerencia heeft onlangs in een interview in de Extra gezegd dat ze af zal treden wanneer de meerderheid van de eilandsraad een motie van wantrouwen tegen haar aanneemt. Het is duidelijk dat de ontknoping nadert maar hoe de laatste aflevering er precies uit gaat zien zal vooral afhangen van de opstelling van de Haagse politiek.

 

 

 

http://www.vandorp.net/titel.asp?id=202