In mijn vorige blog heb ik het gehad
over de premie- en belastingopbrengsten van de BES-eilanden. Op basis van de
gegevens van de Belastingdienst blijkt dat deze opbrengsten in 2011 € 86 miljoen
en in 2012 € 90 miljoen waren. En niet 60 miljoen euro zoals minister Plasterk meldde
in de Tweede Kamer. Voor de volledigheid, de Rijksbegroting raamt voor 2013 de
inkomsten vanuit de BES-eilanden op € 92 miljoen.
Veel lastiger is het om er achter te
komen wat Nederland uitgeeft aan de BES-eilanden. De Tweede Kamer heeft al in
2011 in een motie gevraagd om een overzicht van het geld dat de Rijksoverheid
aan de BES-eilanden uitgeeft. Pas voor dit begrotingsjaar hebben de ministeries
opgegeven hoeveel geld in hun begroting voor de drie eilanden is opgenomen: € 234
miljoen. ( http://www.eerstekamer.nl/behandeling/20120918/memorie_van_toelichting_7/document3/f=/vj30e2qub5zm.pdf
).
Maar wat betekent die € 234 miljoen eigenlijk,
is dat veel of weinig? Kijkend naar het aantal inwoners op de BES-eilanden geeft
de Rijksoverheid € 10.000 per hoofd van de bevolking uit. Dat is minder dan Europees
Nederland waar € 15.000 per inwoner wordt uitgegeven. Stel dat
de Rijksoverheid ook € 15.000 per BES-inwoner zou uitgeven dan zou er geen € 234
miljoen op de Rijksbegroting staan maar € 346 miljoen. Vanuit dit perspectief worden
de BES-eilanden dus zuinig bedeeld.
Een groot probleem met het beoordelen
van de verschillende begrotingen is dat de opgevoerde bedragen onderling niet
vergelijkbaar lijken te zijn. Sommige ministeries nemen zowel eenmalige als structurele
uitgaven op in hun begroting, terwijl andere ministeries de eenmalige uitgaven
verantwoorden via hun baten-lasten dienst en uitsluitend werken met de structurele
gevolgen daarvan voor hun begroting. Als de eenmalige kosten buiten beschouwing
blijven is de bijdrage van Nederland aanzienlijk lager dan € 234 miljoen.
Toch leveren de verschillende
begrotingen interessante informatie op. De ministeries die het meeste geld uitgeven
op de BES-eilanden zijn Volksgezondheid en Onderwijs. Volksgezondheid is van
plan in 2013 € 77 miljoen (33% van de begroting) uit te geven. Onderwijs staat
met € 52 miljoen (22%) op de tweede plaats. Naar Veiligheid en Justitie gaat € 32
miljoen (14%), eenzelfde bedrag wordt uitgegeven aan het BES-fonds (14%). Een
opmerkelijk verschil met Nederland zijn de uitgaven van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid. In Nederland staat dit ministerie met 28% van de totale uitgaven op de tweede plaats,
op de begroting van de BES-eilanden gaat slechts 9% naar sociale zekerheid. Relatief
weinig geld, zeker tegen de achtergrond van de grote armoedeproblematiek op de
eilanden.
Niet alleen de omvang van bedragen
die de ministeries aan de eilanden uitgeven is van belang: wat vooral relevant
is waar dat geld aan wordt uitgegeven. Een voorbeeld. Het ministerie van Onderwijs
heeft enkele jaren geleden vastgesteld wat de problemen zijn. Op basis daarvan
zijn verbeterplannen gemaakt. Deze week werd voor de tweede keer een
Onderwijsconferentie gehouden - op Saba - waarbij in aanwezigheid van honderd
betrokkenen de resultaten zijn besproken. Die systematische aanpak is ook terug
te zien in de begroting van Onderwijs: in 2013 wordt op de BES-eilanden procentueel
bijna twee keer zoveel geld aan onderwijs uitgeven als in Europees Nederland. Uit
de begroting blijkt wat daar de reden van is: het 'verbetertraject' zoals de
bouw van nieuwe scholen en extra begeleiding in het onderwijs. Er zijn vele
miljoenen mee gemoeid maar wanneer de verbeteringen zijn gerealiseerd is het
ook afgelopen. Resultaat is dat in 2017 aan onderwijs in Europees en Caribisch
Nederland procentueel ongeveer even veel worden uitgegeven. Een duidelijk
verhaal.
Die transparantie staat in schrille tegenstelling
tot de begroting van Volksgezondheid, met kop en schouder het ministerie dat
het meeste geld aan de BES besteed. Terwijl voor alle ministeries te
achterhalen is waar het geld aan wordt uitgegeven, is de begroting van
Volksgezondheid uiterst ondoorzichtig. Jeugdzorg en Ziektepreventie worden apart
genoemd, maar dat zijn minimale kosten vergeleken met de grootste post Zorguitgaven.
Die staan in 2013 voor € 71 miljoen op de begroting. Zonder enige uitleg. Een black
box. Geen specificatie naar eerste,- of tweedelijnszorg, geneesmiddelen,
tandheelkunde, overhead
enz. enz. Bovendien blijft de post Zorguitgaven maar oplopen: van € 71
miljoen euro in 2013 tot € 96 miljoen in 2017. De vraag is welk beleid en ambitieus
verbeterplan aan die kostenstijging ten grondslag liggen? In dat verband is het
opmerkelijk dat minister Schippers in haar brief van 24 april 2013 meldt dat 'het
Zorgverzekeringskantoor BES bovendien is gevraagd een zorgplan te maken voor de
periode 2013-2017, maar dat de ontwikkeling daarvan pas kort geleden is begonnen'. Raar
verhaal. Het ministerie van Volksgezondheid (een 'gezant') is al in 2009 gestart met het
ontvouwen van de Haagse plannen voor de gezondheidszorg op de BES.
Het aandeel van Volksgezondheid kan nog
wat scherper in perspectief worden gezet: in 2013 gaat 33% van de 'BES-begroting'
naar Volksgezondheid, in 2017 loopt dat op tot maar liefst 43%. Het maakt
tegelijkertijd de bezuinigingen die minister Schippers wil doorvoeren zo
bedenkelijk: mijn beeld is dat de kosten voor de eerstelijnszorg (bijvoorbeeld
huisarts, tandarts, fysiotherapie) redelijk in beeld zijn maar hoe zit dat
eigenlijk met de tweedelijnszorg: vooral de kosten die zijn gemoeid met
ziekenhuis Mariadal. Hoe kan het dat dit ziekenhuis de salarissen met 10% heeft
verhoogd terwijl tegelijkertijd dit jaar één miljoen euro moet worden bezuinigd
door zorgverleners in de eerstelijnszorg. Wat moet een klein ziekenhuis met 90
bedrijfsauto's?
In de zoektocht naar meer inzicht in
de kosten die de Rijksoverheid voor de BES-eilanden maakt, heb ik deze week
verzoeken gericht aan drie ministers op grond van de Wet Openbaarheid Bestuur,
de meeste vragen zijn naar het ministerie van Volksgezondheid.
Nog een laatste detail. Veel mensen
hebben het ongemakkelijke gevoel dat de lokale overheid niets meer heeft te
zeggen, dat Nederlandse ambtenaren de dienst op de eilanden uitmaken. Een analyse van de
Rijksbegroting bevestigt dat beeld. Van de € 234 miljoen op de 'BES-begroting', gaat € 32
miljoen (14%) naar de eilandelijke
overheden als Vrije Uitkering (BES-fonds). De rest is 'wie betaalt, bepaalt'. Anders
gezegd: de uitspraak van voormalig BES-commissaris Henk Kamp 'uw lokale overheid
is de belangrijkste overheid' blijkt een sprookje te zijn.
http://www.vandorp.net/titel.asp?id=202
Geen opmerkingen:
Een reactie posten